2024 Jul 27

www.islamage.com    

عـنوان    :       

محمد ششم به سال 1277هـ دیده به جهان گشود و پس از برادرش محمد رشاد (محمد پنجم)، خلافت را تحویل گرفت. به سلطنت رسیدن وی در اثنای جنگ جهانی اول بود. در آن هنگام عثمانی و هم پیمانانش متحمل شکست شده بودند، و کشورهای هم پیمان گروه دوم توانستند استانبول را  تصرف کنند. این برای نخستین بار پس از سلطان محمد فاتح بود که استانبول سقوط می‌کرد. در جنگ جهانی اول کشورهای هم پیمان آلمان شکست خوردند و دولت عثمانی به همین سبب بسیاری از اراضی خویش را از دست داد.

ایتالیا قسمتی از جنوب آناتولی، و یونان بخش غربی آناتولی را تصرف نمود. بدین ترتیب اتحادیون در مدت زمانی اندک امپراتوری عثمانی را به تباهی کشاندند، سرزمین‌هایی که طی قرون طولانی به دست آمده بود، به تصرف دشمنان در آمد و مسلمانان باری دیگر به ذلت و عقب افتادگی پیش از خلافت باز گشتند.

هنگامی که محمد ششم متولی خلافت شد، مصطفی کمال آتاتورک خود را به او نزدیک کرد، و در سفر برلین وی را همراهی نمود و توانست خود را به منصب ولیعهدی نزديک كند. وی برای منحل کردن خلافت، و به دست گرفتن قدرت تلاش می‌کرد. خلیفه محمد ششم اگر چه برای جلوگیری از پیشرفت مصطفی و گروه اتحادیون تلاش نمود، ولی به دلیل حمایتی که کشورهای اروپایی از این گروه می‌کردند نتوانست راه به جایی ببرد. او هنگامی که وضعیت را نابسامان دید، از خلافت کناره‌گیری کرد، وی نمی‌خواست سرنوشتش مانند گذشتگان رقم خورد، بنابراین از خلافت استعفا داده، و عبدالمجید دوم را به عنوان خلیفه‌ی عثمانی پس از خود معرفی کرد. ولی پس از محمد ششم چیزی تا سقوط خلافت عثمانی باقی نمانده بود.

مصطفی کمال آتاتورک

آنچه در سقوط عثمانی، و الغای خلافت اسلامی تأثیر بسزایی داشته است، شخصیتی است به نام «مصطفی کمال» که به «آتاتورک» معروف  می‌باشد، اگر چه او اسما مسلمان است، اما برخی تحلیلگران بر این باورند که وی در سالونیک که محل اجتماع یهودیان «دونما» است متولد شده، و بزرگ شده است، بنابراین امکان زیادی وجود دارد، که مصطفی کمال از یهودیان دونما باشد، و تنها برای رسیدن به اهداف خویش تظاهر به مسلمان بودن می‌کرد، هر چند کارهای وی مشخص می‌کند، که او بویی از اسلام و قرآن و سنت نبرده است.

از سویی دیگر مقابله‌ی شدید او با اسلام، و از بین بردن آداب اسلامی در جامعه‌ی عثمانی، مبارزه با زبان عربی، نژاد پرستی و دیگر جنایت‌هایی که از وی سر زده است حال چه پیش و یا پس از الغای خلافت عثمانی، نمایانگر افکار وی می‌باشد.

ناگفته نماند که وی یکی از اعضای انجمن اتحاد و ترقی بود، و در ارتش عثمانی در شام جزو فرماندهان نظامی بوده است، روایت شده است که او همیشه در برابر ارتش متفقین در جنگ جهانی اول، فرار می‌کرد و حتی گفته شده که از شام به سوی آناتولی گریخته است.

پس از سقوط استانبول در جنگ جهانی اول، دولت‌های متفق علیه آلمان در کنفرانسی در سیواس جمع شدند تا در مورد سرزمین‌های تصرف شده تصمیم گرفته شود. آنها شروط سختی را بر حکومت عثمانی متحمل کردند، و آنها را مجبور به رعایت آن ساختند، از جمله‌ی این شروط: جدایی سرزمین‌های عرب از عثمانی، تشکیل دولت در استانبول، استقلال ارمنستان، خودمختاری کردستان، پیوستن تراکیه و جزایر دریای اژه به یونان، کنترل تنگه ها زیر اشراف دول متحده باشد، و همچنین ارتش عثمانی و ادارۀ مالی تحت سیطرۀ آنها باشد.

در همان هنگام مصطفی کمال آتاتورک خبر از تشکیل مجلس جدید برای عثمانی‌ها داد، یعنی حکومتی دیگر در آنکارا، و شروط دول هم پیمان را رد کرد، دول هم پیمان نیز افسار آتاتورک را رها ساختند، تا قدرت خویش را اظهار نماید. در نتیجه ترکها پیروزی‌هایی به دست آوردند، که مشهورترین آن نبرد سقاریا است، که در پی آن یونان مجبور به عقب نشینی از آناتولی و تراکیه‌ی شرقی شد، و ایتالیا از انطاکیه، و فرانسه از کیلیکیا عقب نشینی کرد، اما روس‌ها در آن دوران درگیر انقلاب کمونیستی بودند.

محمد ششم پس از استعفا از خلافت، به ریویرای ایتالیا سفر کرد، و سرانجام در سال 1926م در شهر سان ریمو وفات نمود.

ترجمه و تحقیق: أبو أنس

سايت عصر اسلام

www.IslamAge.com

* الدولة العثمانیة- تألیف: دکتر علی محمد صلابی.

* الدولة العثمانية في التاريخ الإسلامي الحديث - تألیف: اسماعيل احمد ياغى

* سایت ويكيبيديا، سایت قصة الإسلام ، الموسوعة الحرة- سایت إسلام أون لاین . نت -  سایت المعرفه

* تاريخ الدولة العلية العثمانية - تألیف: محمد فریک بک

* التاريخ الاسلامى، العهد العثمانى ، تألیف محمود شاکر، المکتب الإسلامی، الطبعة الثالثة، 1411هـ/1991م.